HAREKETiN NEDENi
Cisimlerin harekete geçmesi ve sürat kazanması için itilmesi ya da çekilmesi gerekir. Bu itme ve çekme etkisi bir çok olayda gözlenir. Cisimlerin şekillerinin ve hareket yönlerinin değişmesi, hareket eden cisimlerin ise hızlanması ya da yavaşlaması, duran cisimleri n de harekete geçebilmesi, itme ya da çekme etkisiyle mümkündür.
itme ya da çekme etkisi, bazen temas gerektirirken bazende temas gerektirmez. Bazı durumlarda dengelenirken bazı durumlarda da dengelenmemiş olabilir. Gerçekleştirilecek olan her itme ya da çekme olayı için, mutlaka belirli bir enerji harcamak ya da güç kullanmak gerekir.
Belirli bir enerji harcayarak ya da güç kullanarak gerçekleştirilen etkiye kuvvet denir. Kuvvetin kaynağı enerjidir. Enerji olmadan kuvvetten bahsetmek anlamsızdır.
Kuvvet, cisimlerde şekil, hız ve yön değiştiren etkidir. Etki ettiği cisimlerde şekil değiştirmesi, esnek cisimleri uzatıp sıkıştırması, duran cisimleri hareket ettirmesi, hareket halindeki cisimlerin hızında değişiklikler yapması kuvvet ile gerçekleşir. O halde, cisimlerin şeklini ve hareket durumlarını değiştiren etkiye kuvvet denir.
Cisimleri herhangi bir yönde hareket ettirmek için o yönde kuvvet uygulamak gerekir. Dolayısı ile hareketin hangi yönde olacağı uygulanacak kuvvetin yönüne bağlıdır. Futbolda, gol atılabilmesi için uygun bir doğrultuda şut çekilerek topun kaleye göderilmesi gerekir. Bovvling oyununda bütün lobutların devrilebilmesi için bovvling topunun doğrultusunun iyi ayarlanması ve ona göre kuvvet uygulanması gerekir. Küçük bir topu düşeyolarak yukarı doğru atıp tekrar tutabilmek için ya da yerde sektirebilmek için uygun bir şekilde kuvvet uygulamak gerekir. Aynı topun yatay bir düzlemde hareket ettirilebilmesi içinde düzleme paralel bir kuvvetin uygulanması gerekir. Bilardo oyununda ıstaka ile toplara kuvvet uygulanır ve topların uygun bir doğrultuda gitmesi sağlanır.
Halat çekme oyununda takımlar halata, rakip takımın uyguladığı kuvvetle aynı doğrultuda fakat zıt yönde kuvvet uygular. Aynı takımdaki herbir eleman ise halata aynı yönde kuvvet uygulayarak rakip takımın uyguladığı kuvveti yenmeye çalışır.
Düz bir zeminde hareket halinde olan cisme uygulanacak kuvvetin doğrultusu ve yönüde cismin hareketini etkiler. Hareket yönüne zıt yönde uygulanan kuvvet cismi yavaşlatırken, hareket yönünde uygulanan kuvvet ise cismi hızlandırır. Aynı cisme hareketine dik ya da uygun bir açı ile düzleme paralel olarak uygulanan kuvvet ise cismin hareket yönünü ve hızını değiştirir.
Basket topunun potaya atılmasında, tenis oyununda, masa tenisinde vs kuvvetin belirli doğrultuda ve yönlerde uygulanması gerekir. Musluğun açılmasında, bir masanın hareket ettirilerek yerinin değiştirilmesinde uygun bir yön ve doğrultuda kuvvet uygulanır. Hareket halindeki bir arabanın frenlerine basılınca fren kuvvetinin arabayı durdurması, rüzgarın estiği yönde yelkenliyi hareket ettirmesi, demir tozu, çivi ya da ataşa yaklaştırılan mıknatısın yaklaştırma doğrultusuna göre onları kendine doğru çekmesi, dalından kopan elmanın yerçekimi kuvvetinin etkisiyle yere doğru düşmesi, elektrikle yüklenmiş plastik bir çubuğun küçük kağıt parçaeıkiarını, yaklaştırıldığı tarafa doğru çekmesi, uçak gemilerine iniş yapan uçakların açılan paraşütlerinin uçağı aynı doğrultuda yavaşlatıp durdurucu kuvvet uygulaması, kuvvetin yönlü bir büyüklük olduğunu gösteren örneklerden bazılarıdır. Kuvvetler belirli yönlerde ve doğrultuda uygulanır. Dolayısı ile, "cisimlere uygulanan her kuvvetin bir yönü ve doğrultusu vardır" diyebiliriz.
Sonuç olarak, kuvvet vektörel olup, türetilmiş bir büyüklüktür. Kuvvetin, yönü, doğruıtusu, şiddeti ve bir uygulama noktası vardır. Yönleri zıt, doğrultuları aynı kuvvetler olabildiği gibi, farklı yön ve doğrultularda kuvvetler olabilir. Kuvvet F ile gösterilir. Kuvvetleri gösterirken oklar kullanılır. Okun yönü kuvetin yönünü, okun büyüklüğü kuvvetin büyüklüğünü verir.
Cisimlerin harekete geçmesi ve sürat kazanması için itilmesi ya da çekilmesi gerekir. Bu itme ve çekme etkisi bir çok olayda gözlenir. Cisimlerin şekillerinin ve hareket yönlerinin değişmesi, hareket eden cisimlerin ise hızlanması ya da yavaşlaması, duran cisimleri n de harekete geçebilmesi, itme ya da çekme etkisiyle mümkündür.
itme ya da çekme etkisi, bazen temas gerektirirken bazende temas gerektirmez. Bazı durumlarda dengelenirken bazı durumlarda da dengelenmemiş olabilir. Gerçekleştirilecek olan her itme ya da çekme olayı için, mutlaka belirli bir enerji harcamak ya da güç kullanmak gerekir.
Belirli bir enerji harcayarak ya da güç kullanarak gerçekleştirilen etkiye kuvvet denir. Kuvvetin kaynağı enerjidir. Enerji olmadan kuvvetten bahsetmek anlamsızdır.
Kuvvet, cisimlerde şekil, hız ve yön değiştiren etkidir. Etki ettiği cisimlerde şekil değiştirmesi, esnek cisimleri uzatıp sıkıştırması, duran cisimleri hareket ettirmesi, hareket halindeki cisimlerin hızında değişiklikler yapması kuvvet ile gerçekleşir. O halde, cisimlerin şeklini ve hareket durumlarını değiştiren etkiye kuvvet denir.
Cisimleri herhangi bir yönde hareket ettirmek için o yönde kuvvet uygulamak gerekir. Dolayısı ile hareketin hangi yönde olacağı uygulanacak kuvvetin yönüne bağlıdır. Futbolda, gol atılabilmesi için uygun bir doğrultuda şut çekilerek topun kaleye göderilmesi gerekir. Bovvling oyununda bütün lobutların devrilebilmesi için bovvling topunun doğrultusunun iyi ayarlanması ve ona göre kuvvet uygulanması gerekir. Küçük bir topu düşeyolarak yukarı doğru atıp tekrar tutabilmek için ya da yerde sektirebilmek için uygun bir şekilde kuvvet uygulamak gerekir. Aynı topun yatay bir düzlemde hareket ettirilebilmesi içinde düzleme paralel bir kuvvetin uygulanması gerekir. Bilardo oyununda ıstaka ile toplara kuvvet uygulanır ve topların uygun bir doğrultuda gitmesi sağlanır.
Halat çekme oyununda takımlar halata, rakip takımın uyguladığı kuvvetle aynı doğrultuda fakat zıt yönde kuvvet uygular. Aynı takımdaki herbir eleman ise halata aynı yönde kuvvet uygulayarak rakip takımın uyguladığı kuvveti yenmeye çalışır.
Düz bir zeminde hareket halinde olan cisme uygulanacak kuvvetin doğrultusu ve yönüde cismin hareketini etkiler. Hareket yönüne zıt yönde uygulanan kuvvet cismi yavaşlatırken, hareket yönünde uygulanan kuvvet ise cismi hızlandırır. Aynı cisme hareketine dik ya da uygun bir açı ile düzleme paralel olarak uygulanan kuvvet ise cismin hareket yönünü ve hızını değiştirir.
Basket topunun potaya atılmasında, tenis oyununda, masa tenisinde vs kuvvetin belirli doğrultuda ve yönlerde uygulanması gerekir. Musluğun açılmasında, bir masanın hareket ettirilerek yerinin değiştirilmesinde uygun bir yön ve doğrultuda kuvvet uygulanır. Hareket halindeki bir arabanın frenlerine basılınca fren kuvvetinin arabayı durdurması, rüzgarın estiği yönde yelkenliyi hareket ettirmesi, demir tozu, çivi ya da ataşa yaklaştırılan mıknatısın yaklaştırma doğrultusuna göre onları kendine doğru çekmesi, dalından kopan elmanın yerçekimi kuvvetinin etkisiyle yere doğru düşmesi, elektrikle yüklenmiş plastik bir çubuğun küçük kağıt parçaeıkiarını, yaklaştırıldığı tarafa doğru çekmesi, uçak gemilerine iniş yapan uçakların açılan paraşütlerinin uçağı aynı doğrultuda yavaşlatıp durdurucu kuvvet uygulaması, kuvvetin yönlü bir büyüklük olduğunu gösteren örneklerden bazılarıdır. Kuvvetler belirli yönlerde ve doğrultuda uygulanır. Dolayısı ile, "cisimlere uygulanan her kuvvetin bir yönü ve doğrultusu vardır" diyebiliriz.
Sonuç olarak, kuvvet vektörel olup, türetilmiş bir büyüklüktür. Kuvvetin, yönü, doğruıtusu, şiddeti ve bir uygulama noktası vardır. Yönleri zıt, doğrultuları aynı kuvvetler olabildiği gibi, farklı yön ve doğrultularda kuvvetler olabilir. Kuvvet F ile gösterilir. Kuvvetleri gösterirken oklar kullanılır. Okun yönü kuvetin yönünü, okun büyüklüğü kuvvetin büyüklüğünü verir.
