14 Şubat 2012 Salı

Dinarnametre çeşitleri

Dinarnametre çeşitleri
Masa üzerinde çekilen kutunun hareket ettirilmesi için gerekli kuvvetin kaç nevvton olduğu, cisimlerin bulunduğu yerdeki ağırlıkları dinamometre kullanılarak ölçülebilir. Dinamometreler yapılışlarına göre uygun değerlerdeki kuvvetleri ölçer. Çünkü dinamometrede kullanılan yayın belli bir esneklik sınırı vardır. Her dinamometrenin ölçebileceği en büyük kuvvet değeri üzerinde yazılmıştır.

 Cisimlere etki eden kuvvetlerin doğrultu ve yönleri dikkate alındığında, cisimlerin dengelenmiş ya da dengelenmemiş kuvvetlerin etkisinde kaldığı görülür. Bir cisme birden fazla kuvvet uygulandığında cismin hareket edip etmeyeceği hareket ediyorsa hareket yönü, dengelenmiş ya da dengelenmemiş kuvvetlere göre belirlenir.

Cisimlere uygulanmış bir kuvvetin etkisi, uygulanan kuvvete zıt yönde uygulanacak yeni bir kuvvetle azaltılır. Halat çekme oyununda, bilek güreşi oyununda uygulanan kuvvete karşı zıt yönde kuvvet uygulayarak etki azaltılır. Hatta daha çok kuvvet uygulanırsa oyun kazanılabilir.

Duran cisimlere uygulanan kuvvet arttıkça cisimleri harekete geçirmek kolaylaşır. Bazen birden fazla kuvvet yerine tek bir kuvvet uygulayarak aynı etki yapılabilir. Dolayısı ile cisimlere birden fazla kuvvet uygulandığında kuvvetlerin yaptığı etkiyi tek başına yapabilen kuvvete net kuvvet ya da bileşke
kuvvet denir. Bileşke kuvvet R ya da Fnet şeklinde gösterilir.

 Bir cisme etkiyen net kuvvet sıfır ise, o cisim dengelenmiş kuvvetlerin etkisindedir. Bu şekildeki dengelenmiş kuvvetlerin etkisinde olan cisimler hareketsiz olarak kalır ya da sabit süratle yoluna devam eder.
Fizik i 1 O. Synyf
Bir cisme etkiyen net kuvvet sıfırdan farklı ise, o cisim dengelenmemiş kuvvetlerin etkisindedir. Bu şekildeki dengelenmemiş kuvvetlerin etkisinde olan cisimlerin hareket yönünde ya da süratinde değişiklikler olur.

Duran bir top dengelenmemiş kuvvet etkisiyle harekete geçebilir. Dengelenmemiş kuvvet ile bir tenis topunun hareket yönü ve sürati değiştirilebilir. Dengelenmemiş kuvvet uygulanarak hareket halindeki bir top durdurulabilir.

Halat çekme oyununda halat hareketsiz iken kuvvetler dengelenmiştir. Halat, eğer bir tarafa çekilmiş ise o zaman dengelenmemiş kuvvetlerin etkisindedir. Bilek güreşi oyununda eller haraketsiz iken dengelenmiş kuvvetlerin etkisindedir. Eller masaya doğru hareket ediyorken ise dengelenmemiş kuvvetlerin etkisindedir.
 Bir cismin aynı noktasına uygulanmış kuvvetlerin dengelenmiş ya da dengelenmemiş olup olmadığı kuvvetlerin bileşkesi bulunarak söylenebilir.


Bir noktaya etki eden ve aynı doğruıtulu olan kuvvetlerin bileşkesi,
R = F1 + F2 şeklinde bulunur.

Bir cisme aynı doğrultuda ve aynı yönde kuvvetler etki ediyorsa, net kuvvetin büyüklüğü kuvvetlerin büyüklükleri toplamına eşit, net kuvvetin yönü ve doğrultusu ise kuvvetlerle aynı yönde ve doğrultuda olur.

Bir cisme aynı doğrultuda ve zıt yönde kuvvetler etki ediyorsa, net kuvvetin büyüklüğü kuvvetlerin büyüklükleri farkına eşit, net kuvvetin doğrultusu kuvvetlerle aynı doğruıtuda, yönü ise büyük kuvvet yönünde olur.

Kuvvetler aynı yönlü ve aynı doğrultuda ise bileşke kuvvet kuvvetlerin toplamına eşit büyüklüktedir. Aynı doğruıtulu, zıt yönlü iki kuvvetin bileşkesi büyük kuvvet ile küçük kuvvetin farkına eşit büyüklüktedir.

 Kuvvetlerin bileşkesi, çokgen, paralelkenar ve bileşenlerine ayırma yöntemleri kullanılarak bulunur. Doğrultuları birbirini kesen kuvvetlerde bileşke kuvvet çokgen ya da uç uca ekleme yöntemi, paralelkenar yöntemi ya da bileşenlerine ayırma yöntemlerinden birisi kullanılarak yapılabilir. Kesişen iki ya da daha fazla kuvvetin bileşkesi vektörel toplama yöntemi ile bulunur. Vektörel toplama demek, vektörlerin bileşkesini bulmak demektir. Kuvvet vektörel bir büyüklük olduğundan kısaca bileşke kuvveti ya da net kuvveti bulmak demektir.